- Монгол улсын метан хийн нөөцийг одоогоор тогтоогоогүй байгаа. Манай компанийн хувьд метан хийн анхны төслийг эхлүүлээд явж байна. Солонгосын “Korean Gas Corporation”,  дотоодын өрөдмдлөгийн “Элгэн” компаниудтай хамтран өнгөрсөн оноос тавантолгойн нүүрсний давхаргын метан хийг судлах ажил эхэлсэн. Хэд хэдэн цооног өрөмдөж, өмнө нь урьдчилсан байдлаар тогтоогдсон таамаг нөөцийг баталгаажуулаад явж байна. Ордынхоо нүүрсний давхарга дахь метан хийг судлахаар Газрын тосны газартай саяхан эрлийн гэрээ байгууллаа. Энэ бол уламжлалт бус газрын тосон дээр хамгийн эхэнд хийгддэг гэрээ. Газрын тосны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгад зааснаар дараа нь бид хайгуулын болон ашиглалтын гэрээ байгуулах ёстой.  

 

- ОХУ-ын гидрошахтын 1950-1960 оны үед хйисэн судалгаагаар  манай орд дээр 20-30 тэрбум шоо метр метан хийн нөөц байх бололцоотой гэсэн урьдчилсан судалгаа гарсан байдаг юм. АНУ-ын “Норвест” компани таван жилийн өмнө манай ордыг судлахдаа мөн ийм тоо хэлсэн. Үүнийг өрөдмдлөгийн үр дүнгээр зах зухаас нь нотлоод явж байна. Саяын өрөмдлөгийнүр дүнд ямарч байсан манай тавантолгойн орд багахан хэмжээний нүүрсний давхаргын метан хий байна гэдгийг урьдчилсан байдлаар тогтоосон.  Нэмж хайгуулын ажил хийх шаардлагатай байгаа. Нөөцийн хувьд одоогоор батлагдсан тоо хэлэх боломжгүй.

 

 

-Хэлж чадах зүйл юу вэ гэхээр, тавантолгойн метан хийн нөөц Улаанбаатар хотын нийтийн тээврийн хэрэгсэл, гэр хороолол, байрны хорооллын оршин суугчдын ахуйн хэрэгцээг хангахад 20-30 жил хангахад хүрэлцэнэ гэж үзэж байгаа. Ер нь бид таамаг нөөцийг баталгаажуулаад явж байна. Дээр нь туршилтын жижиг оврын үйлдвэрээ БНСУ-д захиалгаар хийлгэж байна. Энэ үйлдвэр ирэх арваннэгдүгээр сард бэлэн болвол, хоёр сарын хугацаанд угсарчих байх. Ирэх зургаадугаар сараас ашиглах талаар тодорхой төсөл гарна. Дараа нь туршилтын үйлдвэрийн үр дүн дээр үндэслээд бид урт хугацаанд их хэмжээгээр олборлож, боловсруулах, үйлдвэрээ байгуулна.

 

- “Korean Gas Corporation” солонгосын төрийн өмчийн хамгийн том хийн компани. Хоёр орны төрийн өмчийн компаниуд урт хугацаанд хамтарч ажиллах төлөвлөгөөтэй байна. Ер нь метан хийг ашиглахын тулд, мэдээж үйлдвэр барих шаардлагатай. Манай ордын хийн онцлог бол, нүүрсний давхаргын доор устай холилдсон байдалтай байгаа. Үүнийг соруулж аваад, уснаас нь ялгаж боловсруулах юм. Энэ гаргасан хийгээ Улаанбаатар руу хийн хоолойгоор татах шаардлагатай. Хийгээ боловсруулах үйлдвэр барих, мөн хэрэглэгчдэд хүргэхэд зориулж хийн хоолой барихад ойролцоогоор 2-3 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хэрэгтэй гэсэн урьдчилсан тооцоо бий.

 

- Би энд нэг зүйлийг зориуд тэмдэглэж хэлье. Монголчууд хүрэн нүүрснээс хий үйлдвэрлэж, Улаанбаатар хотын  хэрэгцээг хангана гэж ярих болсон. Их хэмжээний нүүрсний ордтой компанийн хувьд энэ нь боломжтой төсөл. Ер нь манай нүүрсний давхаргын метан хий, хүрэн нүүрсийг боловсруулж хий гаргах хоёр өртгийн хувьд тэс өөр. Их хэмжээний халуун ус хэрэглэж хүрэн нүүрснээс хий ялган явдаг юм билээ. Тэгвэл бид устай холилдсон хий соруулж авна. Дараа нь уснаас хийг нь ялгаж боловсруулаад, ашиглах боломжтой юм. Манай хийн хөрөнгө оруулалт болон ашиглалтын зардал хүрэн нүүрснээс хий гаргаж авахаас хамаагүй хямд. Тиймээс бид үйлдвэр болон хоолой баривал, гаргасан зардлаа богино хугацаанднөхөх бололцоотой.

 

 

- Үүнийг бол тухайн үед ярьж болно. Ер нь бол, манай улсад дотоодын хэрэгцээнээс хэд дахин давсан хийн нөөц байгаа. Бид дотоодынхоо хэрэгцээг хаанаас хангах вэ. Манай Тавантолгойн метан хийгээр хангах уу. Эсвэл “Шивээ - овоо”, “Цайдам-нуур”, “Төгрөг-нуур”-ын ордын нүүрснээс хий гарган авч, нийслэлийн хэрэгцээг хангах уу гэдгийг судлах шаардлагатай. Ямар ч байсан манай компанийн хувьд эхний ээлжинд дотоодын хэрэгцээгээ хангаад, тодорхой хэмжээнд гадаад руу экспортлох шаардлагатай. Аль алийг нь хослуулах шаардлагатай гэж үзэж байгаа.