УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооны 2019 оны 4 сарын 09-ний өдрийн хуралдаанаар “Экспортыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр төрөөс баримталж буй бодлогын хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх талаар Засгийн газар, Монголбанканд чиглэл өгөх тухай” Байнгын хорооны тогтоолын төслийг хэлэлцэв. Төслийн талаар УИХ-ын гишүүн, ажлын хэсгийн ахлагч Б.Жавхлан танилцууллаа. 

Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн 2019 оны 2 дугаар сарын 27-ны өдрийн хуралдаанаас экспортыг нэмэгдүүлэх, өрсөлдөх чадварыг сайжруулах. төрөлжилтийг дэмжих зорилтын хүрээнд холбогдох арга хэмжээ авахыг Улсын Их Хурал, Засгийн газарт зөвлөмж болгосон. Энэ хүрээнд экспортыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр Засгийн газар, Монголбанканд чиглэл өгөх тухай Эдийн засгийн байнгын хорооны тогтоолын төслийг боловсруулах үүрэг бүхий Ажлын хэсгийг УИХ-ын гишүүн Б.Жавхлан ахлан, УИХ-ын гишүүн Т.Аюурсайхан, Б.Баттөмөр, Ж.Бат-Эрдэнэ. Х.Болорчулуун, Ж.Ганбаатар. З.Нарантуяа нарын бүрэлдэхүүнтэйгээр ажиллажээ. Тус ажлын хэсэг 2019 оны 04 дүгээр сарын 08-ны өдөр хуралдаж, дэд ажлын хэсгийн бэлтгэсэн тогтоолын төслийг боловсруулсан байна. 

Төсөлд, экспортын өрсөлдөх чадварыг сайжруулах зорилгоор Тавантолгой- Цагаансуварга-Зүүнбаян чиглэлийн төмөр замын төслийг 2019 онд, Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлийн төмөр замын төслийг 2020 онд тус тус хэрэгжүүлэх, эхлэлтийн хөрөнгө оруулалтыг “Эрдэнэс-Тавантолгой” ХК-ийн 2018 оны болон ирэх жилүүдийн цэвэр ашгаас санхүүжүүлэх нь зүйтэй хэмээн тусгажээ. Түүнчлэн Монгол Улс, БНХАУ-ын Засгийн газрын хооронд 2014 оны 08 дугаар сарын 21-ний өдөр байгуулсан “Төмөр замын дамжин өнгөрөх тээврийн хэлэлцээр”-ийг БНХАУ-ын талаас соёрхон батлуулах ажлыг эрчимжүүлж, гуравдагч зах зээлд гарах бэлтгэл ажлыг эрчимжүүлэх чиглэлийг өгөхөөр тогтоолын төсөлд тусгасан байна. 

Хоёрдугаарт, экспортын төрөлжилтийг дэмжих зорилгоор гадаад зах зээлд өрсөлдөх чадвартай, мэдлэг, инноваци шингэсэн хөдөө аж ахуй, аялал жуучлал, мэдээллийн технологийн салбарыг хувийн хэвшилд тулгуурлан хөгжүүлэх бодлого, стратегийг танилцуулах үүргийг Засгийн газарт өгчээ. Цаашид энэхүү бодлогыг төрийн өмнөөс хэрэгжүүлэх эрх, үүргийг хувийн хэвшлийн байгууллагад буюу Монголын Үндэсний Худалдаа, аж үйлдвэрийн танхимд шилжүүлэх саналыг судалж, танилцуулах чиглэлийг төсөлд мөн тусгасан гэв. Ажлын хэсгийн зүгээс тус байгууллага нь төрийн батлагдсан бодлогын хүрээнд уул уурхайн бус салбарын экспортыг дэмжих, хөгжүүлэх, манлайлах үйл ажиллагааг бизнесийн зарчимд тулгуурлан үр ашигтай хэрэгжүүлж, Монгол Улсын уул уурхайн бус экспортыг нэмэгдүүлнэ, гадаад зах зээлд амжилттай гарна гэж үзсэн байна. Гуравдугаарт, хөдөө аж ахуйн боловсруулах үйлдвэрлэлийн цогцолборыг бодлогын хүрээнд дэмжих, гадаад хөнгөлөлттэй зээл, тусламжийг энэ салбарт чиглүүлэх, шаардлагатай дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтыг үе шаттай төсөвт тусгах нь зүйтэй гэж үзэв. Түүнчлэн УИХ-ын 2018 оны 87 дугаар тогтоолын 2 дугаар заалтад заасан 500.0 тэрбум төгрөг хүртэлх нэн хөнгөлөлттэй санхүүжилтийн эх үүсвэрийг Монгол Улсын Хөгжлийн банканд 2019 оны 2 дугаар улиралд багтаан байршуулах, уг эх үүсвэрээр “Монгол Улсын хөгжлийн банкны тухай” хуулийн 17 дугаар зүйлд заасан шаардлагыг хангасан уул уурхайн бус салбарын төсөлд хувьцааны болон зээлийн хөрөнгө оруулалтыг хийх чиглэлийг өгөхөөр тусгасан болохыг Б.Жавхлан гишүүн танилцуулгадаа дурдав. Дөрөвдүгээрт, экспортын нэмүү өртгийн сүлжээ, санхүүжилтийн оновчтой тогтолцоог хөгжүүлэхэд Засгийн газарт бодлогын зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэхийг Монголбанканд, холбогдох арга хэрэгсэл, зах зээлийг хөгжүүлэх, хэрэгжүүлэх арга хэмжээ авахыг Хөгжлийн банканд тус тус чиглэл болгосон байна. Түүнчлэн Монголбанк нь экспортын томоохон төслүүдийн тухайлбал төмөр зам, зэсийн баяжмал хайлуулах, цэвэршүүлэх үйлдвэрийн төслийн санхүүжилтэнд оролцох эрх зүйн үндэслэлтэй эсэх, энэ нь эдийн засаг, санхүүгийн тогтвортой байдалд хэрхэн нөлөөлөхийг судалж, танилцуулахыг тогтоолын төсөлд тусгажээ. Төв банк нь төсвийн шинжтэй үйл ажиллагаа явуулах нь хууль зүйн хувьд хязгаарлагдмал, макро бодлогын хувьд эрсдэлтэй, нийгмийн зардал өндөртэй гэж Ажлын хэсгийн зүгээс үзэж байгааг Б.Жавхлан гишүүн танилцуулгынхаа үеэр тэмдэглэн хэлсэн юм. Энэхүү тогтоолын хэрэгжилтийг 2019 оны эхний хагаст багтаан Эдийн засгийн байнгын хороонд танилцуулахыг Засгийн газар, Монголбанканд даалгахаар тогтоолын төсөлд мөн тусгасан байна. 

Төслийн танилцуулгатай холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнэ, Л.Элдэв-очир, М.Оюунчимэг, Б.Дэлгэрсайхан нар асуулт асууж, ажлын хэсгээс хариулт авлаа. Дараа нь гишүүд Байнгын хорооны тогтоолын төсөлтэй холбогдуулан үг хэлж, байр сууриа илэрхийлсэн юм. Тухайлбал, экспортыг дэмжих, улмаар том төслүүдийг хэрэгжүүлэх санаачилгыг зөв бодлого хэмээн үзэж, төслийг дэмжиж буйгаа УИХ-ын гишүүн З.Нарантуяа илэрхийлэв. Төмөр замын бүтээн байгуулалтын санхүүжилтийг “Эрдэнэс-Тавантолгой” ХК-ийн 2018 оны болон ирэх жилүүдийн цэвэр ашгаас санхүүжүүлэхээр тусгасан байгааг Я.Содбаатар гишүүн онцлоод, үүнээс гадна бусад эх үүсвэр буюу гадаад, дотоодын эх үүсвэрээр санхүүжүүлэх талаар тусгах нь зүйтэй гэдэг санал хэлэв. УИХ-ын гишүүн М.Оюунчимэг, С.Чинзориг нар экспортын төрөлжилтийг дэмжих зорилгоор гадаад зах зээлд өрсөлдөх чадвартай, мэдлэг, инноваци шингэсэн хөдөө аж ахуй, аялал жуучлал, мэдээллийн технологийн салбарыг хувийн хэвшилд тулгуурлан хөгжүүлэх бодлого, стратегийг төрийн өмнөөс хэрэгжүүлэх эрх, үүргийг Монголын Үндэсний Худалдаа, аж үйлдвэрийн танхимд шилжүүлэхтэй холбоотой байр сууриа илэрхийллээ. Аль нэг байгууллагыг онцгойлон нэр цохох нь оновчтой эсэхийг нягтлах нь зүйтэй гэж байв. УИХ-ын гишүүн Л.Элдэв-очир хэлэхдээ, төмөр замын түрүүчийн бүтээн байгуулалтаа дуусгаагүй атлаа дахин хөрөнгө зарцуулж өөр нэг төмөр зам эхлүүлэх нь хэр оновчтой вэ гэдгийг тал бүртээ нягтлан, хэлэлцэх нь зүйтэй гэж байв. “Эрдэнэс-Тавантолгой” ХК IPO хийхээр бэлтгэл хангаж буй энэ үед цэвэр ашгийг нь ийнхүү зарцуулаад эхэлвэл энэ нь сөрөг нөлөө үзүүлэх магадлалтай гэлээ. Түүнчлэн хөрөнгө, санхүүжилтээ зөв хуваарилж, бүтээн байгуулалтын ажлуудаа зөв эрэмбэлэх шаардлага бий гэдгийг хэлж байв. 

Ийнхүү гишүүд байр сууриа илэрхийлж, санал хэлсний дараа Байнгын хорооны тогтоолын төсөлтэй холбогдуулан гишүүдээс гаргасан зарчмын зөрүүтэй саналын томъёоллуудаар нэгбүрчлэн санал хураалт явуулж шийдвэрлэлээ. Дараа нь төслийг батлах санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 60 хувь нь дэмжснээр “Экспортыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр төрөөс баримталж буй бодлогын хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх талаар Засгийн газар, Монголбанканд чиглэл өгөх тухай” Байнгын хорооны тогтоол батлагдав.