Үндэсний телевиз
Цагийн хүрд
Найм арваннэг
Нэгдүгээр бүлгийн цустай хүн элэгний донор болно. Утас 8804......Ийм нэгэн зар цахим сайтуудын сэтгэгдэл дунд байна. “Баримт” нэвтрүүлгийн баг дээрх утас руу залгахад, эрэгтэй хүн авлаа.
- Сайн байна уу? Та элэгний донор болно гэсэн зар цахим хуудсанд тавьсан уу?
- Аан, тийм л дээ.
- Та өөрөө донор болох боломжтой гэсэн үг үү?
- Утсаар одоо юу ярих вэ дээ. Уулзаж байгаад л ярилцъя.
- Таниас хоёр, гурван юм тодруулъя. Та архи, тамхи хэрэглэдэггүй, А, Б, С вирусгүй юу?
- Би оны өмнө шинжилгээ өгөхөд зүгээр байсан. Гэхдээ наад хүний чинь донор болох боломжтой эсэхийг шинжилгээ өгч байж л мэднэ шүү дээ.
- Тийм л дээ. Гэхдээ хувийн талаас нь таны эрүүл мэндийг асууж байгаа юм.
- Зүгээр гэсэн үүднээс л донор болж байгаа шүү дээ.
- Та тэгээд хэдэн төгрөг авах юм бэ? Хэдэн саяар л яригдах байх
- Мэдэхгүй ээ, өгснийг нь авна гэж бодож байгаа. Хэдэн минутын дараа эргээд залгах боломж байна уу? гэснээр бидний яриа өндөрлөсөн юм. Элэгний донор болно гэсэн зар ганц энэ биш юм. Үүнээс гадна “Бөөрний донор болно.” “Элэг, бөөрний донор болох хүн хайж байна. Яаралтай, туслаач” гэсэн зарууд цахим хуудсуудад хэд хэд ч харагдана.
Донорын тухай хуулиар дээрх үйлдэл хуулиар хориотой. Энэ хуулиар эд эрхтнээ худалдах, худалдан борлуулах үйл ажиллагааг сурталчлахыг хориглодог. Донор болох хүн нь тухайн өвчтөний цусан төрлийн хамаатан садан, аль эсвэл сайн дурын үндсэн дээр ямар нэг ашиг хонжоо хараагүй, эд эрхтнээ бэлэглэх сайн санаат хүн байж болно. Тэгвэл сайн санаат хүн гэсэн нэрийн дор ашиг хонжоо хайсан нэгэн элэг, бөөрөө худалддаг юм биш биз?
Бид энэ талаар тодруулахаар Бөөр шилжүүлэн суулгах багийнхантай уулзсан юм.
Улсын нэгдүгээр төв эмнэлгийн Клиникийн зөвлөх эмч, Бөөр шилжүүлэн суулгах багийн ахлагч, Төрийн шагналт, хүний гавьяат эмч Д.Нямсүрэн:
-Элэг, бөөрөө зарна гэсэн зар интернетэд их байна. Энэ ер нь ямар учиртай вэ?
-За, тэрийг би мэдэхгүй. Над руу донор болно гэсэн хүмүүс их ярьдаг. Мөнгөний хэрэг болоод байна. Би бөөрөө зарна. Та бөөр шилжүүлэн суулгах багийн ахлагч уу гэж. Тийм юм байхгүй ээ. Би утасны дугаарыг нь тэмдэглэж аваад, Тагнуулын Ерөнхий Газарт өгнө өө гэдэг юм.
Ийм жижигхэн Монголд тийм бузар булай үйлдэл хийгээд эхлэх л юм бол миний Монгол монгол биш л болно. Дотооддоо бөөр шилжүүлэн суулгасан нийт 79 тохиолдол байна. Үүнээс 70 гаруй нь садан төрөл нь донор болсон. Харин үлдсэн нь амьгүй донор буюу цогцсоос бөөр шилжүүлэн суулгасан. Дотоодод хийсэн хагалгаанаас хар элгийн хүн донор болсон тохиолдол нэг ч байхгүй. Харин хилийн чинадад дагуулж очоод, элэг, бөөрөө худалдаж, солилцож байгаа асуудал байж болзошгүй. 2006 онд Хятад руу олон хүн донороо дагуулж яваад, бөөрөө сольсон шүү дээ. Солонгост ч гэсэн өнгөрсөн онд гэхэд 17, 18 хүн бөөр шилжүүлэн суулгах хагалгаа хийсэн. Энэ дотор юу бужигнаж явааг хэн мэдлээ. Улсын Бүртгэлийн ерөнхий газраас садан төрөл мөн гэсэн лавлагааг авдаг ч юм уу, үгүй ч юм уу бүү мэд. Бид бол лавлагаа авдаг. Гэтэл энэ гадагшаа явж байгаа хүмүүсийн хэн нь юугаа, яаж завхруулж явдаг тухай бид мэдэхгүй шүү дээ.
Улсын нэгдүгээр төв эмнэлгийн Бөөрний эмгэг судлалын клиникийн эрхлэгч Б.Бямбадаш:
-Элэг, бөөрөө зарна гэсэн зар интернетэд их байна. Энэ ер нь ямар учиртай вэ?
-Ер нь бол ашиг сонирхлын зөрчил буюу бөөрөө худалдах, худалдаж авна гэсэн асуудал байхгүй байх ёсгүй. Яг тэр донор өгөх гэж байгаа, авах гэж байгаа хүмүүс ах, дүү мөн гэсэн албан ёсны лавлагааг Улсын Бүртгэлийн Ерөнхий газраас авсны үндсэн дээр бид эрхтэн шилжүүлэн суулгах хагалгаа хийдэг.
-Хамаатан саднаас нь бөөрний донор олдохгүй байгаа бол донор хайж байна гэсэн зар их байна. Хоёр өрөө байр өгье, донор болооч гэсэн утгатай?
-Ерөнхийдөө мөнгөний хэрэгцээ гараад байна. Сургалтын төлбөрөө төлөх гэсэн юм, бөөрөө өгөх гэсэн юм гээд хүмүүс ирдэг. Энд бид худалдана, худалдаж авна гэсэн зүйл огт байж болохгүй, хуулиар хориглосон гэсэн хариулт өгдөг. Ер нь бол ТЕГ, АТГ зэрэг байгууллагын байнгын хяналтад байгаа. Эрхтэн солих хагалгаа хийдэг учраас, янз бүрийн хууль бус үйлдэл гарах вий гэсэн үүднээс хянаж, шалгадаг юм.
Манай улсад эрхтэн шилжүүлэн суулгах хагалгаанаас элэг, бөөр шилжүүлэн суулгах хагалгаа хийдэг. Өнөөдрийн байдлаар дотоодод энэ хоёр төрлийн эд эрхтнийг шилжүүлэн суулгасан 90 гаруй тохиолдол байна. Харин одоо зөвхөн бөөрөө яаралтай солиулах шаардлагатай 600 гаруй хүн байна. Гэтэл донор хомсдолтой байдаг гэж эмч, мэргэжилтнүүд ч хэллээ. Тэгвэл цусан төрлийн хамаатнаас нь донор олдохгүй байгаа хүмүүс хилийн чинадад очиж, эрхтэн шилжүүлэн суулгадаг гэсэн мэдээлэл ч байна. Нэвтрүүлгийн багийнхны ойрын эх сурвалжийн мэдээллээр бөөрний донор болсон нэгэн залуугийн тухай товч дурдъя. Тэрээр нэг бөөрөө 50 орчим сая төгрөгөөр үнэлэн, Бээжинд очиж хагалгаа хийлгэсэн байна.
Мөн л танилын хүрээнд авсан хамгийн сүүлийн үеийн мэдээллээр элэг шилжүүлэн суулгах хагалгаа хэрэгтэй байгаа эмэгтэй донор хайж байна. Тэрээр донор олчихвол Энэтхэгт очиж хагалгаа хийлгэнэ гэж байсан юм. Энэтхэг улс садан төрлийн лавлагаа шаарддаг учраас, энэ бичиг баримтыг хуурамчаар хийлгэнэ гэлээ. Мөн л тодорхой хэмжээний шан, хөлстэй. Ер нь ч элэгний, бөөрний донор болсон тохиолдолд тогтсон ханштай байдаг аж.
Хилийн чинадад очиж, эрхтэн шилжүүлэн суулгах хагалгаа хийж байгаа нь амь насанд аюул учруулж болох эрсдэл дагуулна. Оны өмнөхөн нэгэн иргэн бөөр шилжүүлэн суулгах хагалгаанд орохоор БНСУ-ыг зорьсон байна. Гэтэл хагалгааны үеэр эмч нар өөр эрхтнийг авчээ. Энэ хэргийг цагдаагийн байгууллага шалгаж байгаа учраас тодорхой мэдээлэл одоогийн байдлаар өгөх боломжгүй гэлээ.
Энэ мэт хаалттай хөшигний цаана эд, эрхтний наймаа явагдаж байна уу? Энэ бүхнээс шалтгаалаад хууль эрхзүйн зохицуулалтгүй энэ үйлдэл хичнээн их эрсдэл дагуулж болох бол?Хувь хүн хоорондын тохиролцоо нэрийн доор явах энэ наймааны цаана өөр эд эрхтнээ цаашлаад амь насаа ч алдах эрсдэл байгаа юм. Ийм асуудлыг хэрхэн зохицуулах хэрэгтэй вэ гэдэг дээр салбарын яам юу хийж байна вэ? Энэ талаар тодруулахаар Эрүүл мэндийн яамны Эмнэлгийн тусламжийн хэлтсийн дарга Я.Амаржаргал, мэргэжилтэн А.Өнөржаргал нараас ярилцлага авахаар хоёр ч удаа очлоо. Мэргэжилтэн А.Өнөржаргал “Миний мэдэхгүй асуудал байна. Мэдэхгүй зүйлийнхээ талаар ярьж чадахгүй. Энэ талаар ямар ч зохицуулалт байхгүй. Ирэх долоо хоногт удирдлагын зөвлөл хуралдсаны дараа мэдээлэл өгнө” гээд халгаасангүй. Элэг, бөөрний донор болно гэсэн зар цахим сайтуудад байгаа тухай хэлтсийн дарга Я.Амаржаргалд дуулгахад “Пөөх, тийм үү, ямар аймаар юм бэ?” гэж хүлээж авлаа. Тэрээр “наад асуудлуудаа бөөр шилжүүлэн суулгах багийнхнаас тодруул, бид нар мэдэхгүй” гэсэн хариултыг өгч байсан юм.
Эрүүл мэндийн яам “Мэдэхгүй” гэсэн хариултаар биднийг буцаалаа. Ажил хариуцсан салбар яам асуудлаа мэдэхгүй бол өөр хэн мэдэх вэ? Хүмүүсийн хооронд эд эрхтний наймаа хууль бус хэлбэрээр хийгдэж байгаад эцэс сүүлд нь хэлж баршгүй хохирол гарвал “Хохь нь ээ” гээд өнгөрөх үү?
Амьд донороос эд, эрхтэн аваа гээд байгаа юм биш. Аль эсвэл эд, эрхтний худалдааг хууль ёсны дагуу болгоо гээд байгаа зүйл ч биш. Донорын тухай хуульд цогцсоос эд, эрхтнийг авч болно гэсэн заалт байдаг. Харин манайд ийм тохиолдол гарын арван хуруунд багтах цөөн. Мөн гадны улс орны туршлагыг харж байхад эд, эрхтний донорын байгууллага ч байна. Энэ байгууллагад нас барсан хүн аль эсвэл сайн санаат нэгэн хос эрхтнийхээ нэгийг ямар ч шан харамгүйгээр бэлэглэдэг. Харин үүнийг нь амьдрал хэрэгтэй байгаа өвчтөнд үнэ төлбөргүй суулгаж өгдөг жишээ байна.
“Баримт” эрэн сурвалжлах нэвтрүүлгийн баг
| Элэг, бөөрөө худалдаж донор болно | ||
| Үзсэн: 34270 | Mongolian National Broadcaster |
У.Баярсайхан
Л.Мөнхтөр
Р.Слава
Сэтгэгдэл бичих:
АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд MNB.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй. Сэтгэгдэлтэй холбоотой санал гомдолыг 70127055 утсаар хүлээн авна.