- Ер нь гадаад худалдааны нийт эргэлт өмнөх оны мөн үеийн түвшинд хүрэхгүй явж ирсэн. Арваннэгдүгээр сард ч энэ хандлага ажиглагдаж байна. Тухайлбал, Гадаад худалдааны эргэлт өнгөрсөн оны мөн үеийнхээс 6 орчим хувийн буурч 9.7 тэрбум доллар болсон гэсэн үг.  Үүний 3.9 тэрбум нь экспорт бол, үлдэх 5.8 тэрбум нь импортын худалдаа гэсэн ийм бүтэцтэй гарлаа. Үүний зөрүүд гадаад худалдаа 2 тэрбум долларын алдагдал хүлээсэн гэж ойлгож болно. Гэхдээ гадаад худалдааны алдагдал өнгөрсөн оны мөн үеийнхээсээ 240 орчим сая доллараар буурсан байгаа. Өөрөөр хэлбэл, гадаад худалдааны алдагдал бага зэрэг буурсан ч, 2 тэрбумын алдагдалтай гарсан гэсэн үг.

 

 

- Импортын бараа бүтээгдэхүүний үнийн дүн, экспортынхоос их байгаагаас гадаад худалдааны алдагдал буурахгүй байна. Дээр нь экспорт дээр нүүрснээс хамааралтай боломжийг алдаад байна. Энэ нь манай улсаас хамаарч байгаа гэхээс илүүтэй, дэлхийн зах зээлд нүүрсний үнэ унаж, зах зээл муудсантай холбоотой л доо. Нэгжийн үнэ болон биет хэмжээний бууралтаас л гэхэд 750 орчим сая доллар олох боломжоо бид алдсан гэж ойлгож болно. Үүн дотор нь задлаад үзвэл, биет хэмжээний гэхээсээ илүүтэй үнийн бууралтаас алдаад байгаа юм. Экспортын хувьд бол ийм. Гэхдээ нөгөө талдаа, нүүрснээс бусад төрлийн өндөр өртөгтэй экспортын гол бүтээгдэхүүний олборлолт, үйлдвэрлэл сайн байгаа. Экспортын хувьд ч муугүй байна. Тухайлбал, өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулалт алт 3 орчим мянган тонноор илүү олборлочихсон явж байна. Зэсийн баяжмалын хувьд өмнө нь нэг л үйлдвэрийн тухай яридаг байсан. Тэгвэл энэ онд “Оюутолгой” компани бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж эхэлсэнтэй холбоотойгоор, 100 гаруй мянган тонн зэсийн баяжмал илүү үйлдвэрлэчихсэн явж байна. Газрын тос гэхэд, 140 мянган баррелиар нэмэгдсэн байх жишээтэй.

 

 

- Хөрөнгө оруулалтын шинж чанартай бараа бүтээгдэхүүний импорт буурсан нь голлон нөлөөлсөн. Тухайлбал, авто тээврийн хэрэгсэл, машин тоног төхөөрөмж, түүний эд ангийн импорт буураад байна. Эдгээрийн импорт буурахаар, дагалдаад дизель түлшний импорт буурдаг уялдаа холбоо ажиглагдаж байна. Энэ гурван төрлийн бүтээгдэхүүний нийлбэр дүнгээр 640 сая долларын бууралт импорт дээр харагдсан.

 

 

- Гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтын дүнг улирал улирлынх нь төлбөрийн тэнцлийн гүйцэтгэлээс харахад, өмнөх оны арваннэгдүгээр сард оруулж байсан хөрөнгө оруулалтын тал хувьтай тэнцэх дүнтэй явна. Өөрөөр хэлбэл, гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт өнгөрсөн оны мөн үеийнхээс 50 шахам хувиар буурчихсан явна. Гуравдугаар улирлыг салгаад аваад үзэх юм бол, төлбөрийн тэнцэл 400 сая долларын алдагдалтай явж байгаа ийм статистик гарсан.

 

 

- Яг тийм. Гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт буурч байгаатай холбоотойгоор монгол улс руу орж ирэх валютын урсгал багасч байна. Нэг жилийн өмнөхтэй харьцуулахад валютын нөөц 1 тэрбум доллараар буурсан бол, өнгөрсөн сараасаа 240 сая доллараар буурсан ийм үзүүлэлтүүд гарсан. Ингэснээр арваннэгдүгээр сарын эцэст манай улс 1.2 тэрбум долларын валютын нөөцтэй үлдсэн статистик гарсан. Энэ нь манай улсын 10 долоо хоногийн импортын хэрэгцээг хангахуйц валютын нөөц. Ер нь бол оны эхэнд 18 долоо хоногийн, түүнээс дээш импортын хэрэгцээг хангахуйц валютын нөөцтэй байсан.

 

 

- Төгрөгийн гадаад валютуудтай харьцаж байгаа ханш цэвэр нийлүүлэлтээс хамаарч өөрчлөгдөж байдаг. Гадаад валютын нийлүүлэлт буурч байгаагаас, доллар, юанийн ханш өсч, төгрөгийн ханш суларч байна. Ер нь төгрөгийн гадаад валютуудтай харьцаж байгаа ханш өнгөрсөн сард 3 хувиар суларсан ийм дүнтэй байна. Төгрөгийн юаньтай харьцаж байгаа ханш ийм хэмжээгээр суларсан байхад, евротой харьцаж байгаа ханш 1.6 хувиар суларсан байх жишээтэй. Төгрөгийн гадаад валютай харьцаж байгаа ханшны бууралт үргэлжилсэн хэвээрээ байна гэж хэлж болно.

 

 

- Манай улс одоогоор 6 их наяд төгрөгийн нийт хадгаламжтай байна. Үүнээс 4.6 их наяд нь төгрөгийн хадгаламж бол, 1.4 их наяд төгрөгтэй тэнцэх нь валютын хадгаламж гэж ойлгож болно. Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад, гадаад валюын хадгаламж 1.5 хувийн бууралттай байхад, нөгөө талд төгрөгийн хадгаламж 47 хувийн өсөлттэй гарсан. Харин өнгөрсөн сартай нь харьцуулахад төгрөгийн болон валютын хадгаламж хоёулаа 6 хувийн өсөлттэй гарсан. Ингээд нийлбэр дүнгээрээ нийт хадгаламж 30 гаруй хувийн өсөлттэй гарлаа. Гадаад валютын нөөц буурч, долларын ханш өссөн ч, энэ нь валютын хадгаламж нэмэгдэхэд нөлөөлсөнгүй гэж хэлж болохоор байна.

 

Ярилцсан А.Энхтуул                                                              “Хурд” агентлаг